Ouderlijk gezag
Bijna alle minderjarige kinderen staan ouder ouderlijk gezag. Dit gezag wordt meestal uitgevoerd door de twee ouders die dan gezamenlijk ouderlijk gezag hebben. Wanneer het gezag door een ouder wordt uitgeoefend heet dan eenhoofdig ouderlijk gezag. Het gezag door een ouder en een niet ouder heet gezamenlijk gezag.Gezag is niet hetzelfde als voogdij. Voogdij is het gezag dat wordt uitgeoefend door personen die niet de ouder zijn.
De ouder met ouderlijk gezag neemt beslissingen en is verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van de minderjarige. Hij of zij kan namens de minderjarige als wettelijke vertegenwoordiger officieel handelingen verrichten uit naam van de minderjarige. Afhankelijk van de leeftijd van het kind zijn de ouders aansprakelijk voor het doen en laten van de minderjarige. Het vermogen van de minderjarige wordt beheerd door de ouders gezamenlijk. Het vermogen wordt voor de inkomstenbelasting bij het vermogen van de ouder geteld in box III.
Gezamenlijk ouderlijk gezag
De wet gaat in eerste instantie uit van een situatie waarin beide ouders het ouderlijk gezag hebben. Gezamenlijk ouderlijk gezag over de kinderen ontstaat automatisch indien ouders zijn gehuwd of een geregistreerd partnerschap hebben. De moeder en vader hebben automatisch het ouderlijk gezag wanneer het kind tijdens het huwelijk wordt geboren. Wanneer het kind voor het huwelijk wordt geboren. Wanneer u na de geboorte van uw kind een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat trouwen dan krijgt u ook automatisch het ouderlijk gezag. Voorwaarde is voor de vader dat het kind dan is erkend.
Omzetten gezamenlijk gezag in eenhoofdig gezag
Alleen in uitzonderlijke gevallen kan een ouder de rechtbank verzoeken een beslissing te nemen zodat een ouder alleen belast wordt met het eenhoofdig gezag. Wanneer er een strijd tussen de ouders heerst en het belang van het kind een dergelijke beslissing rechtvaardigt en het welzijn van het kind in gevaar komt kan de rechtbank een dergelijke beslissing nemen waarbij het belang van het kind voorop staat. Een verzoek tot vaststelling van een een-ouder gezag kan op ieder moment worden gedaan zowel tijdens of na de scheidingsprocedure, ook indien de ouders al geruime tijd zijn gescheiden.
Ouderlijke gezag door één ouder
In veel situaties waarbij een kind niet uit een huwelijk of geregistreerd partnerschap is geboren geldt dat er automatisch sprake is van eenhoofdig ouderlijk gezag door de moeder. Alleen indien de vader met toestemming van de moeder het kind heeft erkend en de ouders een verzoek doen tot het verkrijgen van gezamenlijk gezag krijgen beide ouders het ouderlijk gezag.
Hoe verkrijg je het gezamenlijk ouderlijk gezag
De vader moet de rechtbank verzoeken tot het verkrijgen van het ouderlijk gezag. De vader kan op grond van de huidige wet alleen verzoeken tot vaststelling van eenhoofdige verzag waarbij de andere ouder uit het gezag wordt ontheven. Een eenzijdig verzoek tot vaststelling van het gezamenlijk ouderlijk gezag is niet mogelijk. De ouders kunnen wel gezamenlijk het verzoek doen.
In de praktijk komt het veel voor dat de vader die geen gezag heeft, dat gezag wel wenst, maar de moeder hieraan geen medewerking verleent. De vader wil dan samen met de moeder gezamenlijk het gezag krijgen omdat dit in het belang van het kind is. Hoewel de wet dat dus niet toestaat bepaalde de Hoge Raad in 2005 dat deze onmogelijkheid in strijd is met de fundamentele rechten van de mens. Op grond van die uitspraak kan een vader dus wel een eenzijdig verzoek tot het verkrijgen van het gezamenlijke gezag doen en verkrijgen. Voorwaarde is wel dat de vader het kind heeft erkend, omdat er sprake moet zijn van een familieband.
Of uiteindelijk het verzoek tot gezamenlijk gezag wordt toegewezen hangt af van de omstandigheden. De belangen van het kind spelen daarbij de belangrijkste rol. Een belangrijke factor daarbij is de vraag of er geen gevaar is dat het kind “klem of verloren raakt” tussen de ouders, indien deze bijvoorbeeld door voortdurende onenigheid of conflicten geen gezamenlijk gezag kunnen uitoefenen. Indien ouders door ruzie niet tot besluiten kunnen komen over bijvoorbeeld noodzakelijke scholing of medische behandeling kan dat immers schadelijk voor het kind zijn.
Het gezamenlijk aanvragen kan met behulp van de Digid van beide ouders via deze link.
Kabinet Rutte III: onderzoek meerouderschap
Het kabinet wil verder laten onderzoeken wat de gevolgen voor meerouderschap zijn. Nu kunnen kinderen niet meer dan 2 wettelijk erkende ouders hebben. Dit staat in het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’. Het kabinet werkt dit voornemen nog verder uit.
Ouders geen gezag: voogdij
Heeft iemand anders dan de ouders het gezag over een kind? Dan is er sprake van voogdij. Bijvoorbeeld als de ouders allebei zijn overleden. Ook een gecertificeerde instelling (een stichting jeugdbescherming bijvoorbeeld), kan de voogdij over een kind hebben. Zie voor meer info over voogdijregister.
